Περίπου 11,5 χιλόμετρα από το κέντρο της Αθήνας και λίγο πιο κάτω από τη Μονή Δαφνίου, στο στενό μεταξύ Ποικίλου Όρους και Όρους Αιγάλεω, στην περιοχή Αφαία Σκαραμαγκά στον Δήμο Χαϊδαρίου, στη δεξιά πλευρά του δρόμου βρίσκεται περιφραγμένος ένας χώρος που δεν κινεί το ενδιαφέρον αν δεν προσέξεις καλύτερα τις λαξευμένες εσοχές στο βράχο.
Το «ασήμαντο» σήμερα μνημείο, ήταν κατά την αρχαιότητα το Ιερό τέμενος της Αφροδίτης και όπως το Ιερό του Απόλλωνα στο Δαφνί ήταν από τις βασικές στάσεις της Ελευσίνιας πομπής.
 |
| «Ντουλαπάκια» στην Αφαία Σκαραμαγκά, όπως ονόμασαν οι ντόπιοι το Ιερό της Αφροδίτης, λόγω των λαξευμένων εσοχών για την τοποθέτηση των αναθημάτων από τους πιστούς, προς τιμήν της Αφροδίτης και του Έρωτα. (φωτό Σπ. Παναγιωτόπουλος από το www.haidari.gr) |
Η πρώτη ανασκαφική έρευνα έγινε από τον Δ. Καμπούρογλου τα έτη 1891 και 1892 και η δεύτερη από του Κουρουνιώτη και Τραυλό τα έτη 1936-1939. Και οι δύο ανασκαφές διενεργήθηκαν από την Αρχαιολογική Εταιρεία. Οι αρχαιολόγοι κατέληξαν πως πρόκειται για χώρο υπαίθριας λατρείας, δίπλα ακριβώς από την αρχαία Ιερά Οδό ο οποίος ήταν περιφραγμένος και η είσοδος γινόταν από Πρόπυλο με δύο κίονες, ενώ μεταξύ προπύλου και βράχου βρισκόταν βωμός με βάσεις για αναθήματα, όπως για αναθήματα προορίζονταν και οι κόγχες στο βράχο. Οι εσοχές αυτές οδήγησαν τους ντόπιους κατοίκους να ονομάσουν το Ναό «
ντουλαπάκια».
 |
| Αγαλματίδιο της Αφροδίτης και του Έρωτα, από τις ανασκαφές στο Ιερό της Αφροδίτης (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο) |
Στα νότια του Ιερού αποκαλύφθηκε κτιριακό σύμπλεγμα που πιθανόν χρησίμευε ως κατοικία των ιερεών καθώς και ως ξενώνας για τους προσκυνητές και τους εποχούμενους. Νοτιοανατολικά του κτιρίου ήρθε στο φως μεγάλο και καλοδιατηρημένο τμήμα της αρχαίας Ιεράς Οδού
 |
| «Τμήμα της αρχαίας Ιεράς οδού έμπροσθεν του Ιερού της Αφροδίτης» (Πρακτικά της «εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας», 1937, σελίδα 34, εικόνα 13). |
Στον περίβολο του Ναού και στις κόγχες του βράχου «ντουλαπάκια», βρέθηκες σημαντικός αριθμός από αναθήματα-αφιερώσεις στη θεά Αφροδίτη και στον Έρωτα. Μαρμάρινα περιστέρια, ενεπίγραφες βάσεις, τμήματα γλυπτών και πολλά αφιερώματα που απεικονίζουν το γυναικείο αιδοίο.
 |
| Ένα από τα πολλά αναθυματικά ανάγλυφα που απεικονίζουν αιδοίο. Το συγκεκριμένο προσφορά της Παμφίλης, 4ος π.Χ. αιώνας (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο). |
 |
| Αιδοία, περιστέρια, επιγραφές. (Πρακτικά της «εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας», 1937, σελίδα 32, εικόνα 9) |
Η λατρεία της Αφροδίτης φαίνεται να σχετίζεται στενά με την Ελευσίνα και της πομπή των Μεγάλων Μυστηρίων. Το Ιερό της Αφροδίτης λειτουργούσε μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια, συμπέρασμα που προκύπτει κυρίως από το πλήθος των ρωμαϊκών αγγείων που έχουν βρεθεί από τις αρχαιολογικές ανασκαφές.
Πηγές:
Πρακτικά της «Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας».
Ιστοσελίδα Δήμου Χαϊδαρίου: «
Ιερό Αφροδίτης Σκαραμαγκά»
Εικόνες από το blog Ardalion και το ποστ: «
Ήταν αόρατες οι γυναίκες στην αρχαία Αθήνα»
Δημοσιεύματα για την περιοχή από το blog της
Διαρκούς Κίνησης Χαϊδαρίου
Προσωπικές επισκέψεις του γράφοντος.
